Trẻ bị sứt môi chẻ vòm phải làm sao?

Sứt môi chẻ vòm là gì?

Sứt môi chẻ vòm là một dị tật bẩm sinh xảy ra khi cấu trúc môi và vòm miệng của thai nhi không khép lại hoàn toàn trong giai đoạn phát triển. Dị tật này có thể xuất hiện riêng lẻ (chỉ sứt môi hoặc chỉ chẻ vòm) hoặc kết hợp cả hai, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ khuôn mặt, chức năng ăn uống, phát âm và hô hấp của trẻ.

Sứt môi chẻ vòm không chỉ gây khó khăn về mặt thể chất mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin của trẻ trong quá trình trưởng thành. Tùy theo mức độ và dạng dị tật, trẻ cần được can thiệp y tế kịp thời để đảm bảo quá trình phát triển diễn ra bình thường.

Nguyên nhân gây sứt môi chẻ vòm

Sứt môi chẻ vòm là một dị tật hình thành trong giai đoạn đầu của thai kỳ, khi cấu trúc môi và vòm miệng của thai nhi chưa phát triển hoàn chỉnh.

Có nhiều yếu tố khác nhau có thể góp phần gây ra tình trạng này, bao gồm cả di truyền lẫn tác động từ môi trường sống:

Yếu tố di truyền

Nếu trong gia đình đã có người từng mắc dị tật sứt môi hoặc chẻ vòm, khả năng trẻ sinh ra mắc dị tật này sẽ cao hơn. Đây là một yếu tố quan trọng thường được các bác sĩ sản khoa lưu ý khi khám tiền sản.

Tác động từ môi trường trong thai kỳ

• Thiếu dinh dưỡng: Mẹ bầu thiếu axit folic hoặc các vitamin nhóm B trong 3 tháng đầu thai kỳ làm tăng nguy cơ dị tật.
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Khói thuốc lá, rượu, thuốc trừ sâu, hoặc các loại dược phẩm không được kiểm soát có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
• Nhiễm virus hoặc sốt cao: Một số loại virus hoặc tình trạng sốt cao trong giai đoạn đầu thai kỳ cũng là nguy cơ tiềm ẩn.

Các bệnh lý và rối loạn khác

• Mẹ bầu mắc bệnh tiểu đường, béo phì hoặc các bệnh lý nội tiết khác trong quá trình mang thai cũng có thể làm tăng nguy cơ dị tật.
• Rối loạn hormone hoặc rối loạn chuyển hóa trong thời kỳ đầu mang thai cũng là một yếu tố không thể bỏ qua.

Phương pháp điều trị sứt môi chẻ vòm hiện nay

Điều trị sứt môi chẻ vòm là một quá trình dài hạn, cần phối hợp giữa nhiều chuyên khoa như phẫu thuật tạo hình, ngôn ngữ trị liệu, tai mũi họng và nha khoa.

Trong giai đoạn đầu đời, trẻ cần được chăm sóc đặc biệt, nhất là về dinh dưỡng — sử dụng bình sữa chuyên dụng cho trẻ sứt môi hở hàm ếch, có đầu ti dài, mềm và van chống sặc để đảm bảo an toàn khi bú.

Tuy nhiên, phương pháp điều trị cốt lõi vẫn là phẫu thuật chỉnh hình, thực hiện theo từng giai đoạn phát triển của trẻ.

 Phẫu thuật sứt môi (3–6 tháng tuổi)

Thời điểm phù hợp để thực hiện phẫu thuật môi là khi trẻ:

• Đủ 3 tháng tuổi
• Cân nặng đạt từ 5–6 kg
• Có chỉ số hemoglobin tối thiểu là 10 g/dl

Nguyên tắc thường được áp dụng là “ba số 10” — 10 tuần tuổi, 10 pound, Hb ≥ 10 g/dl. Phẫu thuật môi quá sớm (dưới 1 tuần tuổi) là không cần thiết và chưa có cơ sở khoa học vững chắc để chứng minh hiệu quả.

Phẫu thuật tạo hình khe hở vòm miệng (9–18 tháng tuổi)

Phẫu thuật vòm miệng thường được thực hiện trong giai đoạn trẻ từ 12 đến 18 tháng tuổi, khi đã đạt cân nặng từ 10kg trở lên. Tùy vào độ rộng khe hở và tình trạng sức khỏe của trẻ, thời gian phẫu thuật có thể dao động từ 9–12 tháng tuổi.

Quy trình điều trị thường bao gồm:

• Đặt ống thông khí tai nếu trẻ có dấu hiệu viêm tai giữa hoặc tích dịch
• Đánh giá khả năng phát âm lần đầu ở mốc 2,5 tuổi
• Bắt đầu trị liệu ngôn ngữ sau 3 tuổi và tái khám định kỳ mỗi 6 tháng
• Nếu sau 4–5 tuổi trẻ vẫn gặp khó khăn trong phát âm, có thể tiến hành nội soi mũi hầu bằng ống mềm để đánh giá chức năng vòm hầu
• Trước khi thực hiện ghép xương hàm (khoảng 9 tuổi), tiếp tục đánh giá ngôn ngữ và lên kế hoạch can thiệp tiếp theo nếu cần

 Điều trị hỗ trợ lâu dài

• Ngôn ngữ trị liệu: Giúp trẻ luyện nói, sửa lỗi phát âm và hỗ trợ kỹ năng giao tiếp
• Theo dõi tai – mũi – họng: Xử lý các biến chứng liên quan đến tai, như tích dịch hoặc suy giảm thính lực
• Chỉnh nha và tạo hình xương hàm: Áp dụng khi trẻ lớn hơn để hỗ trợ chức năng nhai và thẩm mỹ khuôn mặt
• Thẩm mỹ tạo hình mũi môi dị tật: khi đủ 16 tuổi có thể thực hiện thẩm mỹ tạo hình mũi môi dị tật, giúp cải thiện ngoại hình.

Lưu ý chăm sóc trẻ bị sứt môi chẻ vòm

Việc chăm sóc trẻ bị sứt môi chẻ vòm không chỉ dừng lại ở phẫu thuật mà còn đòi hỏi sự đồng hành liên tục của cha mẹ trong quá trình phục hồi và phát triển toàn diện của trẻ.

Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp đảm bảo hiệu quả điều trị cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ:

Chăm sóc sau phẫu thuật

• Giữ vệ sinh vết mổ: Dùng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn theo chỉ định bác sĩ để làm sạch vùng phẫu thuật, tránh nhiễm trùng.
• Tránh tác động lên vùng miệng: Trong giai đoạn đầu, không để trẻ dùng tay chạm vào môi, tránh va chạm khi bú, nên sử dụng yếm tay hoặc găng tay mềm nếu cần.
• Theo dõi dấu hiệu bất thường: Sưng đỏ, chảy dịch hoặc sốt là dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay.

Dinh dưỡng phù hợp

• Sử dụng bình sữa chuyên dụng: Giúp trẻ bú dễ dàng, hạn chế sặc và đảm bảo đủ chất dinh dưỡng.
• Thức ăn mềm, dễ nuốt: Sau phẫu thuật vòm, nên cho trẻ ăn cháo loãng, súp, thực phẩm mềm, tránh thực phẩm cứng hoặc có cạnh sắc.
• Chia nhỏ bữa ăn: Đảm bảo trẻ ăn đủ nhưng không bị mệt hay đau khi ăn.

Theo dõi phát triển ngôn ngữ và tâm lý

• Luyện phát âm: Sau khi phẫu thuật vòm miệng, trẻ cần được luyện nói với chuyên viên ngôn ngữ trị liệu để tránh nói ngọng hoặc phát âm không rõ.
• Khuyến khích giao tiếp: Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, đọc sách cùng trẻ để kích thích ngôn ngữ và sự tự tin.
• Tư vấn tâm lý: Nếu trẻ có mặc cảm về ngoại hình, cần được hỗ trợ tinh thần kịp thời để tránh ảnh hưởng đến quá trình hòa nhập xã hội.

Tái khám đúng lịch

Tuân thủ lịch tái khám theo chỉ định bác sĩ là điều bắt buộc. Đây là cơ hội để theo dõi tiến trình phục hồi, đánh giá khả năng phát âm, chức năng vòm miệng và lên kế hoạch điều trị tiếp theo nếu cần thiết.

Phòng ngừa thai nhi sứt môi chẻ vòm khi mang thai

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ sứt môi chẻ vòm, nhưng mẹ bầu hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro dị tật này bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và chăm sóc thai kỳ đúng cách. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

Bổ sung axit folic đầy đủ

Axit folic là vi chất quan trọng giúp ngăn ngừa dị tật bẩm sinh, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ. Phụ nữ nên bổ sung ít nhất 400 mcg axit folic mỗi ngày trước khi mang thai và trong suốt thai kỳ theo hướng dẫn bác sĩ.

Khám thai định kỳ

Khám thai đúng lịch không chỉ giúp phát hiện sớm các bất thường mà còn giúp mẹ được tư vấn về chế độ dinh dưỡng, thuốc men và chăm sóc phù hợp với từng giai đoạn phát triển của thai.

Tránh các yếu tố gây hại

• Không hút thuốc lá, uống rượu hoặc sử dụng chất kích thích
• Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc môi trường ô nhiễm
• Hạn chế tự ý dùng thuốc, nhất là trong 3 tháng đầu

Kiểm soát bệnh lý nền

Nếu mẹ bầu mắc các bệnh lý như tiểu đường, béo phì hoặc rối loạn nội tiết, cần kiểm soát tốt bằng chế độ dinh dưỡng, vận động và theo dõi y tế nghiêm ngặt.

Sứt môi chẻ vòm là một dị tật bẩm sinh có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, thẩm mỹ và sự phát triển toàn diện của trẻ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học hiện đại, trẻ bị sứt môi chẻ vòm hoàn toàn có cơ hội được điều trị hiệu quả và phát triển như bình thường.

Việc đồng hành, chăm sóc và hỗ trợ đúng cách từ cha mẹ cùng sự can thiệp y tế theo từng giai đoạn sẽ là chìa khóa giúp trẻ tự tin hòa nhập cuộc sống.

Thông qua bài viết bạn đọc có thể hiểu rõ thêm những thông tin về dị tật sứt môi hở vòm. Nếu cần thêm thông tin, hãy liên hệ ngay với đội ngũ Bệnh viện thẩm mỹ JK Nhật Hàn để được tư vấn MIỄN PHÍ. Hotline 094 1800 999 (Zalo/Viber/Facetime).

ĐỂ LẠI THÔNG TIN ĐỂ NHẬN ĐƯỢC TƯ VẤN PHÙ HỢP VỚI BẠN