Nguyên nhân gây dị tật sứt môi hở hàm ếch là gì?

Sứt môi hở hàm ếch là một trong những tình trạng khiếm khuyết về mũi môi khá phổ biến ở trẻ. Vậy nguyên nhân gây dị tật sứt môi hở hàm ếch là gì? Có phương pháp gì để ngăn ngừa không? JK Nhật Hàn xin thông tin tới độc giả một cách khoa học và dễ hiểu nhất trong bài viết sau.

Dị tật sứt môi hở hàm ếch là gì?

Dị tật sứt môi hở hàm ếch là một trong những tình trạng thể hiện rõ qua hình ảnh khi trẻ được sinh ra. Trên phía môi và vòm hàm của trẻ có rãnh khuyết hay khe hở. Khe hở có thể 1 khe hoặc 2 khe song song. Khi bị khuyết điểm này trẻ không thể khép kín miệng và môi, do đó cơ quan bên trong như tai mũi họng sẽ có liên quan và chịu ảnh hưởng.

Ngay từ khi trẻ còn trong bụng mẹ, sứt môi hở hàm ếch có thể nhìn thấy được thông qua kết quả siêu âm hình thái. Tuy nhiên, phải chờ đến khi trẻ sinh ra mới có thể tiến hành can thiệp để giúp trẻ được cải thiện chức năng bú và ăn nhai.

Tại Việt Nam, cứ 1.000 trẻ sơ sinh sinh ra thì có 1 trẻ bị dị tật sứt môi hở hàm ếch. Ước tính tại Việt Nam trong năm 2023 có khoảng 1,5 đến 1,8 triệu trẻ em sinh ra mắc dị tật này.

Nguyên nhân gây dị tật sứt môi hở hàm ếch

Có rất nhiều nguyên nhân gây nên dị tật sứt môi hở hàm ếch, trong đó không có 1 nguyên nhân nào đóng vai trò chính yếu, biểu hiện hình thái khuyết điểm khi trẻ được sinh ra có thể do nhiều yếu tố cùng tác động.

Yếu tố di truyền

• Gen: Gen trội là một trong những yếu tố đủ để biểu hiện ra bên ngoài. Gen này có thể từ cha hoặc mẹ. Gen lặn sẽ cần tới 2 bản sao, từ cha hoặc từ mẹ mới biểu hiện được ra ngoài hình thái. Ngoài ra đột biến gen là sự thay đổi khác biệt trong cấu trúc gen cũng có thể dẫn đến những thay đổi trong chức năng khi gen được mã hoá, gây ra các bệnh có tính di truyền hoặc yếu tố dị tật.

• Nhiễm sắc thể: Số lượng cấu trúc nhiễm sắc thể thay đổi, khi thừa hoặc thiếu nhiễm sắc thể làm gây nên đột biến chuyển đoạn và đảo đoạn gây ra những hội chứng di truyền và dị tật. Ngoài ra, nhiễm sắc thể giới tính nếu có bất thường cũng dẫn đến sự rối loạn di truyền.
• Di truyền đa gen: Có những bệnh lý không chỉ do đột biến gây nên mà còn do sự tương tác giữa các gen với nhau. Các vấn đề như chiều cao, màu da và hệ luỵ bệnh lý như tim mạch cũng được tác động do gen tạo nên.
• Di truyền liên kết: Cùng nằm bên cạnh nhau trên 1 nhiễm sắc thể, các gen có thể được di truyền liên kết và giống nhau.

Đó là những yếu tố liên quan đến di truyền mà có thể biểu hiện gây nên tình trạng sứt môi hở hàm ếch. Các nhà di truyền học còn nghiên cứu và phát hiện thêm nhiều vấn đề có liên quan về bệnh lý khác có tính di truyền theo gen.

Yếu tố môi trường

Môi trường là yếu tố biểu lộ bên ngoài, tuy nhiên nó có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ cũng như sự phát triển bên trong của một cá nhân. Đối với sứt môi hở hàm ếch, yếu tố môi trường có thể là những tác nhân mang tính vật lý, hoá học và hành vi của người phụ nữ khi mang thai đã tiếp túc, có tác động trực tiếp đến người mẹ trong hành trình mang thai. Từ đó, thai nhi từ trong bào thai đã đón nhận được và chịu ảnh hưởng trực tiếp, đẫn đến hình thái sinh ra bị dị tật.

• Sử dụng thuốc lá, rượu bia khi mang thai: trong giai đoạn thai kỳ, nếu sử dụng thuốc lá, rượi bia và chất kích thích sẽ làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, trong đó bao gồm cả dị tật sứt môi hở hàm ếch
• Chất hoá học và thuốc uống: Một trong những nguyên nhân gây sứt môi hở hàm ếch có thể là do sử dụng thuốc có nguy cơ gây dị tật thai nhi, hoặc người mẹ tiếp xúc với các chất hoá học trong môi trường hằng ngày nhưng không hề hay biết. Điều này có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành của thai nhi. Sau khi chào đời biểu hiện qua hình thái dị tật.

• Thiếu hụt dinh dưỡng: Trong thời kỳ mang thai, người mẹ cần bổ sung nhiều dưỡng chất quan trọng, trong đó axit folic là đặc biệt quyết định nhiều vấn đề liên quan đến bào thai, nếu thiếu hụt dinh dưỡng có thể khiến thai nhi kém phát triển và sinh ra những bất thường.
• Tiếp xúc với chất phóng xạ, stress, môi trường sống không lành mạnh: Ô nhiễm môi trường, cơ thể người mẹ khi mang thai thường xuyên mệt mỏi kéo dài, hoặc có tiếp xúc với chất phóng xạ… có thể là yếu tố gây dị tật bẩm sinh.

Theo nhận định của các chuyên gia, yếu tố môi trường có thể ước tính chiếm từ 30-50% quyết định nguy cơ dị tật sứt môi hở hàm ếch khi trẻ được sinh ra. Còn lại là các yếu tố liên quan đến di truyền và gen. Sự tương tác giữa môi trường bên ngoài và yếu tố di truyền cũng rất quan trọng.

Bệnh lý của người mẹ trong thai kỳ

Trong quá trình người mẹ mang thai, một số bệnh lý có thể làm gia tăng nguy cơ mắc dị tật của thai nhi. Trong đó bao gồm như:

• Bệnh tiểu đường: đây chính là lý do vì sao trong thai kỳ các bà mẹ luôn nhận được khuyến cáo kiểm tra tiểu đường thai kỳ. Nếu mất kiểm soát lượng đường trong máu có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, trong đó sứt môi hở hàm ếch là một điển hình.
• Bệnh lý béo phì: Mẹ bị béo phì có nguy cơ sinh con mắc dị tật cao hơn so với những người mẹ bình thường khác.
• Thiếu dinh dưỡng trước và trong khi mang thai: Vitamin B9 hay Axit Folic rất quan trọng từ trước khi mang thai cho đến trong quá trình mang thai. Nếu em bé thiết dưỡng chất này sẽ tìm kiếm từ cơ thể người mẹ, do đó mẹ cần bổ sung để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho thai nhi phát triển. Nếu chế độ dinh dưỡng thiếu vitamin và chất quan trọng thì cũng dễ gây nên dị tật cho trẻ.

• Sử dụng thuốc không theo chỉ định: Các loại thuốc chống trầm cảm, chống co giật, cảm cúm liều mạnh có thể gây ra dị tật cho thai nhi. Do đó trong quá trình mang thai nếu phải sử dụng thuốc, tốt nhất nên tham vấn ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn.
• Nhiễm trùng thai kỳ: Khi mang thai nếu người mẹ bị nhiễm rubella, cytomegalovirus, toxoplasmosis… có thể làm gia tăng nguy cơ dị tật khi sinh con ra. Các vấn đề về nội tiết tố, rối loạn tuyến giáp cũng có thể khiến gia tăng tỉ lệ dị tật.

Lời khuyên cho phụ nữ trước và trong thai kỳ

Để có một thai kỳ khoẻ mạnh, trước và trong thai kỳ người mẹ nên duy trì một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống và dinh dưỡng hợp lý để đảm bảo sức khoẻ cho chính mình cùng thai nhi.

Trước khi mang thai, nên có quỹ thời gian riêng cho việc chuẩn bị sức khoẻ, thăm khám y tế thậm chí một số phụ nữ chọn giải pháp tư vấn di truyền để kiểm tra gen trước khi quyết định sinh con. Việc này có thể xem là tiền đề để chuẩn bị cho một em bé trước khi sinh ra đời được đón nhận sức khoẻ tốt nhất. Ngoài ra, việc giữ tinh thần thoải mái, thăm khám định kỳ cũng là yếu tố quan trọng để phòng chống những mối nguy hại về sức khoẻ.

Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường, hãy liên hệ ngay với chuyên gia hay bệnh viện uy tín để được tham vấn và điều trị.

Giải pháp điều trị dị tật sứt môi hở hàm ếch

Sứt môi hở hàm ếch là dị tật có thể điều trị được từ sớm. Ngay từ khi trẻ sinh ra, nếu được cải thiện khuyết điểm vòm họng mới có thể đảm bảo trẻ bú và ăn nhai phát triển bình thường. Dị tật này còn liên quan đến các bệnh lý về nhiễm trùng tai, ảnh hưởng tới thính giác, các vấn đề nha khoa và phát âm khi trẻ lớn lên.

Điều trị sứt môi hở hàm ếch cho trẻ sơ sinh

Phẫu thuật sứt môi hở hàm ếch cho trẻ sơ sinh có thể diễn ra trong khoảng 3-6 tháng tuổi. Thời gian của cuộc phẫu thuật có thể kéo dài từ 3-6 tiếng đồng hồ. Phẫu thuật được tiến hành bằng biện pháp gây mê toàn thân.

Trẻ sẽ được can thiệp chỉnh hình vòm họng, khâu vá mô cứng và mô mềm bên trong vòm họng để vá khe hở. Thông qua kỹ thuật khâu zic zac để chuyển vạt mô và tạo mô tránh co kéo. Phẫu thuật vá môi cũng được tiến hành song song đó. Với những trường hợp khuyết xương hàm có thể cần phẫu thuật cấy ghép để khi trẻ lớn hơn có thể phát triển hàm mặt như bình thường.

Phẫu thuật sứt môi hở hàm ếch có thể được diễn ra nhiều lần, tuỳ thuộc vào mức độ khuyết điểm của mỗi trẻ. Qua mỗi giai đoạn các phẫu thuật sẽ hỗ trợ tối đa hơn theo từng thời điểm mà cơ thể trẻ có thể đón nhận được.

Khi trẻ bắt đầu mọc răng có thể chuyên gia nha khoa cần can thiệp hỗ trợ. Cùng với đó là các luyện tập về ngôn ngữ để trẻ có thể nói năng và phát âm tốt nhất.

Điều trị sứt môi hở hàm ếch cho người trưởng thành

Đối với người trưởng thành, phẫu thuật tạo hình mũi môi cho người sứt môi hở hàm ếch nhằm mục đích cải thiện tính thẩm mỹ cho gương mặt. Một phần chức năng thở có thể được cải thiện tốt hơn. Vết tích để lại sau những cuộc phẫu thuật khi còn bé là rất nhiều sẹo, theo thời gian vùng mũi và môi có dấu hiệu co kéo dị dạng nặng, để cải thiện là đều rất khó khăn.

Trong đó, phẫu thuật mũi bao gồm:

• Chỉnh hình cấu trúc xương mũi, chỉnh vách ngăn mũi.
• Tạo hình đầu mũi và 2 cánh mũi đều đặn (Có thể nâng cao sống mũi theo nhu cầu người phẫu thuật)
• Xoá sẹo và tạo hình nhân trung.
• Chỉnh bờ môi và lòng môi bằng kỹ thuật khâu chuyên vạt.

Phẫu thuật được tiến hành bằng biện pháp gây mê toàn thân. Thời gian có thể diễn ra từ 2-6 tiếng, tuỳ thuộc vào khuyết điểm ít hay nhiều. Có những trường hợp phải can thiệp nhiều lần, phẫu thuật lần đầu tiên là quan trọng nhất để chỉnh sửa tổng thể các vấn đề. Những can thiệp sau đó chỉ là tiểu phẫu có thể gây tê nhẹ nhàng để chỉnh hình sẹo hoặc tạo hình môi cho hoàn thiện hơn.

Trong phẫu thuật sứt môi hở hàm hết cho người trưởng thành, yếu tố khó khăn nhất chính là làm sao để tạo hình cho dáng mũi trở về bình thường. Vì các trường hợp này đa phần đều có khuyết điểm ở vách ngăn và trụ mũi rất yếu. Thêm vào đó, các vấn đề về sẹo co kéo ở môi và nhân trung hầu như rất nặng nề, cần bác sĩ có chuyên môn trình độ cao can thiệp giải quyết.

Tại Bệnh viện Thẩm mỹ JK Nhật Hàn chuyên sâu nâng mũi, tạo hình mũi môi dị tật là một trong những dịch vụ thế mạnh. Đã có hơn 10.000 ca phẫu thuật thành công, lấy lại diện mạo tự tin cho người khiếm khuyết. Bệnh viện còn hỗ trợ một phần lớn chi phí phẫu thuật, giúp người mắc phải có nhiều cơ hội thay đổi bản thân, tái hoà nhập với cộng đồng sau khi xoá bỏ khuyết điểm hình thể.

Sở hữu đội ngũ chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm. ThS.BS Lê Viết Trí – Giám đốc Bệnh viện Thẩm mỹ JK Nhật Hàn, từng có thời gian dài tu nghiệp tại Hàn Quốc và Canada, cha đẻ nghiên cứu và phát minh ra công nghệ nâng mũi cấu trúc J-KO.  Đại Tá, BS – Thầy thuốc Ưu Tú Nguyễn Thị Ân – Nguyên Trưởng khoa Gây mê hồi sức Bệnh viện Quân Y 7A. Bác sĩ Võ Khánh Linh – Trưởng khoa phẫu thuật thẩm mỹ Bệnh viện JK Nhật Hàn.

Phẫu thuật tạo hình mũi môi cho người trưởng thành được tiến hành theo quy chuẩn y khoa, với hệ thống công nghệ hiện đại, hỗ trợ tối đa cho phẫu thuật. Quy trình thẩm mỹ đảm bảo thăm khám kỹ càng trước khi tiến hàng, có hoạt động xét nghiệm và nội soi mũi, chiếu chụp phim hàm mặt tổng quát. Chỉ tiến hành can thiệp khi người phẫu thuật đảm bảo đủ sức khoẻ ổn định.

Hy vọng rằng thông qua bài viết trên, bạn đọc có thể hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây dị tật sức môi hở hàm ếch. Cùng với đó là hướng điều trị khi mắc phải trường hợp này. Liên hệ ngay với đội ngũ Bệnh viện JK Nhật Hàn chuyên sâu nâng mũi nếu bạn cần thêm thông tin hỗ trợ. Hot Line 094 1800 999 (Zalo/Viber/Facetime).